Ο παρατηρητής αλλάζει το παρατηρούμενο; (Μέρος 1ο)

Μια μέρα άκουγα μια μουσική που μου είχε σταλεί από έναν φίλο συνθέτη. Ήταν πολύ ενδιαφέρουσα καθώς ο συνθέτης είχε καταφέρει να γράψει το κομμάτι με έναν τρόπο όπου μπορούσα να τον παρακολουθήσω ευχάριστα ακόμα κι εγώ που δεν είχα εντρυφήσει στην σύγχρονη κλασική μουσική. Το αποτέλεσμα ήταν ένα μυστηριακό μουσικό ταξίδι συνοδευόμενο από μια γυναικεία φωνή που το καθοδηγούσε.

 Αυτό το έργο το άκουσα τρις φορές. Την πρώτη μόνη μου, την δεύτερη με μια φίλη μου τραγουδίστρια της όπερας και την τρίτη με ένα φίλο πιανίστα. Η πρώτη και η δεύτερη φορά που το άκουσα έμοιαζαν. Εγώ και η φίλη μου, έχουμε περίπου τις ίδιες  αισθήσεις για την μουσική αλλά και για την ζωή. Ακούγοντας λοιπόν το κομμάτι μαζί της, ήταν πολύ κοντά με το κομμάτι που είχα ακούσει μόνη μου την πρώτη φορά. Την τρίτη όμως φορά που το άκουσα μαζί με τον πιανίστα φίλο μου, δεν άκουσα το ίδιο πράγμα. Το έργο είχε κρατήσει περισσότερο την μοντέρνα του πλευρά και είχε “χάσει” την μυστηριακή του. Σαν να είχε πάψει να είναι γοητευτικό. Πως άραγε συνέβη αυτό; Πως είναι δυνατόν να αλλάζει ένα έργο από την μία ακρόαση στην άλλη;

Το έχω παρατηρήσει και με πίνακες που κοιτώ κατά καιρούς μαζί με διάφορους επισκέπτες. Ο ίδιος πίνακας διαφέρει “από επισκέπτη σε επισκέπτη”. Την μία γίνεται ένα ευαίσθητο και σημαντικό έργο ενώ την άλλη δείχνει φτωχότερο και την τρίτη μπορεί να φαντάζει μέχρι και αδιάφορο. Αυτό κατ΄αρχήν συντελείται στα μάτια του εκάστοτε επισκέπτη. Αλλά δεν συμβαίνει μόνο στα δικά του μάτια αλλά και στα δικά μου. Γιατί  συμβαίνει αυτό; Είναι δυνατόν το έργο να αλλάζει κάθε φορά που το παρατηρεί κάποιος; Είναι επειδή αλλάζει ο παρατηρητής ή μήπως εκείνο που αλλάζει είναι η σχέση του παρατηρούμενου έργου με τον εκάστοτε παρατηρητή; Ανάμεσα στους δύο, δημιουργείται μια χημεία, είτε αρνητική είτε θετική είτε απλώς ενδιαφέρουσα. Αυτό εκπέμπεται. Η χημεία, είναι τυχαία. Εξαρτάται δηλαδή από παράγοντες όπως η καλλιέργεια του παρατηρητή, η διάθεσή του την ώρα που έρχεται σε επαφή, η ώρα της ημέρας, η εποχή... Δημιουργούνται σχέσεις οι οποίες δεν είναι αρμονικές και ισορροπημένες και επειδή δεν συμμετέχει ο παρατηρητής “ενεργά” στην παρατήρηση, το αποτέλεσμα είναι τυχαίο όπου μπορεί να διαφέρει ακόμα και από στιγμή σε στιγμή.

Kalliopi